Acht verenigingen vormen het 125-jarige ZV Haerlem | Club kijkt uit naar vervolgfase met nieuw zwembad

05 juli 2025

Dit artikel komt uit het Manmeer! magazine. Via deze link lees je hoe je je kan abonneren op het blad.

In augustus is het vijftien jaar geleden dat ZV Haerlem ontstond uit het samengaan van Rapido’82 en NVA-HHC. Dat was de laatste fusie in een periode waarin tien verenigingen werden opgericht of samengingen. Toch bestaat de club al 125 jaar. De ‘oorzaak’ daarvan is de oprichtingsdatum van HVGB: Heerlijk Verkwikt Gezonde Beweging – of, gekscherend, ‘het vijgenblaadje’. Als eerste in de lijn werd deze zwemvereniging op 15 juni 1900 opgericht.

Dat er ooit in een ver verleden een kring Haarlem bestond, betekent dat de regio een belangrijke rol had in de ontwikkeling van de zwem- en waterpolosport binnen Nederland. HVGB was de eerste kampioen van Nederland bij de mannen in 1901. De eerste oefenwedstrijd tussen vrouwenteams vond plaats in 1906 tussen HVGB en HDZ uit Amsterdam. Uitslag 4-0.

DWR mannen - 1981-04-06 - trainer Tom Aalmoes

Vrouwen
Na HVGB werd in 1913 de tweede Haarlemse zwemvereniging op- gericht. Zignea was, na de Hollandsche Dames Zwemclub (HDZ) uit Amsterdam, de tweede zwemvereniging die uitsluitend toegankelijk was voor vrouwen. HVGB was in die tijd vrij elitair gezien de ballota- ge die het hanteerde om lid te mogen worden. Dat was de reden dat in 1922 De Waterratten (DWR) werd opgericht. De trainingen von- den in die tijd plaats in de oude Houtvaart en het Spaarne. Dat waren buitenzwemaccommodaties in een afgeschot stuk openwater.

In 1921 werd met Stoop’s Bad in Overveen met eerste overdekte zwembad geopend. Veel oorspronkelijke verenigingen van ZV Haer- lem maakten daar gebruik van. In 1927 volgde het buitenbad van de Houtvaart en in 1934 het tweede overdekte zwembad in Haarlem, het Sportfondsenbad in het Fredrikspark. De basis van DWR. Overi- gens werd in de jaren ‘30 bij Stoop’s Bad ook een buitenbad geopend.

Rapido82 vrouwen - 1989-05-01 - kampioen

Zwemclub Haarlem
Omdat een aantal leden van DWR zich meer wilde richten op wedstrijdzwemmen zag in 1928 Zwemclub Haarlem het levenslicht. Aanvankelijk alleen voor mannen, maar toen in 1936 Zignea werd op- geheven maakten alle vrouwen de overstap naar Haarlem waardoor het een gemengde club werd.

Net voor de Tweede Wereldoorlog waren er dus drie verenigingen in Haarlem. HVGB, DWR en Haarlem. Kort na de bevrijding, in een tijd dat de verzuiling nog hoogtij vierde, was het de toenmalige bisschop van Haarlem die de aanzet gaf tot de oprichting van een katholieke zwemschool. Dat gebeurde in 1947. Nil Volentibus Arduum (NVA), Latijn voor ‘niets is moeilijk voor hen die willen’ groeide uit tot een volwaardige zwemvereniging. Het geven van zwemlessen was de financiële kurk waar de club in Stoop’s Bad op dreef.

Nieuwjaarsduik
In 1959 splitste Njord ’59, onder leiding van Henk Rookhuizen, Gé Wildschut, Ed Agter, Jan Vierhout, Ruud van Weene, Rob Siebeling en Ok van Batenburg, zich van de Haarlemse Watervrienden, lid van de NCS, Nederlandse Culturele Sportbond, af. Je zou het een vorm van rebellie kunnen noemen. Iets waar de club als snel bekend om stond. Het introduceerde, onder aanvoering van Van Batenburg, een traditie die tegenwoordig ‘gewoon’ wordt gevonden op 1 januari: de nieuwjaarsduik. In 1960 was de eerste editie op het strand van Zandvoort. De deelnemers hing een schorsing door de zwembond boven het hoofd, maar tot daadwerkelijke uitvoering daarvan is het nooit gekomen.

Nieuwjaarsduik Njord59 en DWR - 1977-01-01.

De ware reden voor de oprichting van Njord ’59 was dat binnen de KNZB de sportieve ambities van de leden namelijk beter waarge- maakt konden worden. De naam Njord kwam voort uit de oeroude Noorse mythologie, maar was een kind was van de democratiserings- beweging van de eind jaren ‘50, begin jaren ‘60. Het was destijds de vijfde zwemvereniging in de gemeente Haarlem die aangesloten was bij de KNZB.

Fusies
Vanaf de jaren 70 ontstonden fusieverenigingen. In 1970 was HHC, HVGB Haarlem Combinatie, de eerste. In 1979 werd NVA daaraan toegevoegd en ontstond NVA-HHC. De keuze toenadering tot elkaar te zoeken mag je logisch noemen. Beide verenigingen huisden immers in Stoop’s Bad.

In 1982 ontstond Rapido’82 uit DWR en Njord’59. DWR zwom voor- namelijk in het Sportfondsenbad en Njord ’59 in De Planeet dat in 1971 geopend werd in het noordelijk deel van de Spaarnestad. Nadat het CIOS onder de Haarlemse scholenkoepel Frans Hals College viel verhuisde het van Overveen, gemeente Bloemendaal, naar Haarlem. Achter De Planeet werd een tweede zwembad aangelegd dat in 1991 in gebruik werd genomen. Aanvankelijk niet met de afmetingen die het nu heeft, maar na aandringen van de zwemverenigingen werd het een bad met zes banen van 25 meter. Het smalle perron nam men op de koop toe, want het leverde wel een perfect zwembad op.

Rapido82 mannen - kampioen - 1996-03-23 -1-.

Muur
In 1992 sloot Sportfondsen beide zwembaden in Haarlem. In Schalk- wijk was een klein binnenbad maar een groot buitenbad. Alleen de straatnaam ‘Zwemmerslaan’ doet nog herinneren aan die periode. Het zwembad in de Hout, het Frederikspark, was inmiddels wat meer gedateerd en met 33 meter lengte een beetje lastig in gebruik voor zwemwedstrijden. Aan de rand van de Haarlemse nieuwbouwkern werd in hetzelfde jaar het Boerhaavebad op een – toen nog – open vlakte als vervangende accommodatie geopend.

Voor NVA-HHC herhaalde de geschiedenis zich. Slechts een muur tussen het clubhuis en die van ‘buurman’ Rapido ’82 scheidde beide verenigingen in hun ‘eigen hok’ aan zwembad De Planeet. Vanaf 2004 was er op gebied van waterpolo al een samenwerking onder de naam SG Haerlem ’04. Na bijna twintig jaar viel de muur en werd de barriè- re figuurlijk gesloopt. In augustus 2010 werd de fusie bekrachtigd en zag ZV Haerlem het levenslicht.

HVBA-kampioen

Olympische Spelen
Daar waar voorloper HVGB de eerste waterpolokampioen van Nederland was, won het jeugdteam van spelers tot 19 jaar van ZV Haerlem in 2011 de Ben Planjer Trofee. De prijs voor de kampioen van Nederland. Van de vele internationals waren Ton Bijkerk (in 1908) en Heleen Peerenboom (2000) actief op een Olympische Spelen. Bijkerk werd vierde en Peerenboom eveneens vierde. De vrouwen waren toentertijd topfavoriet maar grepen net naast een medaille. De mannen werden tiende. Daar was Tom Aalmoes assistent-coach bij het team. De mannen kwamen overigens nadien nooit meer in actie op het grootste sporttoernooi ter wereld.

Anno 2025 wil de vereniging meegaan met de ontwikkelingen die in de maatschappij nu eenmaal plaatsvinden. Op sportief gebied wil het bij zowel de mannen als vrouwen deel uitmaken van de beste 24 teams van Nederland. Er is een trouwe schare toeschouwers die alle thuiswedstrijden volgt. Of het nu Cees Cluistra is die kleinzoon Mat- thijs Linck aanmoedigt of Hans Hogerheijde en Annemarie Sellmeijer die dochter Nikki volgen. Of opa Henk Rookhuiszen die de verrichtingen van Tinka Lindeman kritisch bekijkt.

De vereniging bereidt zich voor op een nieuwe fase. Over een paar jaar zijn de nieuwe zwembaden in Haarlem klaar. Het is iets waar de vereniging naar uitkijkt. In het proces is ZV Haerlem nauw betrokken geweest bij alle plannen en (politieke) voorbereidingen.

Op zaterdag 30 augustus wordt het 125-jarig bestaan feestelijk gevierd. Oud-leden zijn van harte welkom. Heb je nog geen email gehad stuur dan een bericht naar info@zvhaerlem.nl