Inleiding
‘En heb je gewonnen?’ Een hele normale vraag aan je dochter of zoon als die terugkomt van een wedstrijd, zou je denken. Maar als we nou eens met zijn allen zouden vragen aan kinderen: ‘Heb je lekker gespeeld?’ of: ‘Was het leuk?’ Het moet namelijk weer gaan over plezier en niet over presteren.’ In de sport staat vanaf de jongste jeugd het winnen centraal. Het is een ratrace om een plek in een eerstelijnsteam. Iedereen bemoeit zich met selecties. We zitten met z’n allen in een vicieuze cirkel en de prestaties worden niet beter.’ Het doel voor de komende jaren is dan ook: ‘We moeten plezier in de sport aan de kinderen teruggeven.’
Wetenschappelijk onderzoek
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat prestaties beter worden als kinderen plezier hebben, dus dát moeten begeleiders en verenigingsbestuurders voortdurend voor ogen hebben. Niet alle kinderen zijn een “Pieter van den Hoogenband”. Die was op zijn elfde al gefocust op de beste zijn. Dat zat dus in hem. Maar de meeste kinderen zijn daar helemaal niet mee bezig. We moeten veel meer kijken naar de verschillen tussen kinderen. In de jeugd leggen we de basis voor een leven lang willen bewegen, dus het is echt belangrijk dat we het anders gaan doen. Vanaf puberleeftijd zie je dat het percentage jeugd dat aan sporten doet drastisch afneemt. Een steeds vaker gehoorde assumptie is dat dat te maken dat niet plezier, maar presteren voorop staat.
Ook bij het waterpolo zien we dergelijke ontwikkelingen. Er vallen heel veel spelers in de leeftijd van 13 tot 16 jaar uit. De KNZB wil dan ook voor de E en de F-groepen een nieuwe aanpak introduceren met meer focus op proces, pedagogiek, eigen ontwikkeling en lange termijn. Hiervoor moet niet alleen de hele competitie op de schop, maar moeten ook het gedrag en focus van trainers/coaches en ouders anders. Het zal tijd kosten om deze cultuur te veranderen, maar wij willen graag beginnen met die verandering!
Verenigingen en begeleiders
Verenigingen draaien voornamelijk op vrijwilligers, vaak enthousiaste ouders. Graag willen wij helpen met het opleiden van deze trainers met betrekking tot de belangrijkste thema’s van begeleiden. De KNZB-trainersopleidingen WP2 en 3 geven hiervoor de benodigde bagage. Bij kinderen is het van belang je niet alleen te richten op het motorische en cognitieve, maar voor de holistische benadering waarbij er daarnaast ook aandacht is voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen.
Het is van belang dat bij de jongste teams deskundige trainers staan. Juist bij deze kinderen wil je dat zij zich motorisch goed en breed ontwikkelen. Sowieso moet je tot twaalf jaar veelzijdig sporten. Naast de waterpolo-trainingen ook zwem- en landtrainingen aanbieden is het devies. Op deze wijze leggen we een goede basis voor zowel de vroeg- als laatbloeiers.
We gaan kinderen uitleggen dat er een verschil zit tussen winnen en presteren. Je kan heel goed presteren en toch verliezen. De visie van de sportvereniging zou bijvoorbeeld kunnen zijn: ‘Hoe kunnen we de leukste club zijn in plaats van de beste club?’
Hoe ziet waterpolo eruit tot en met 11 jaar?
Met onderstaande ingrediënten willen we het waterpolo in de eerste jaren een sterke en aantrekkelijke sport maken voor onze jongste kinderen:
Fundament van waterpolo wordt aangeleerd door gekwalificeerde trainers.
Alle trainers hebben toegang tot een database van trainingsprogramma’s met voorbeelden, video’s en achtergronden. Periodiek spelen de kinderen in toernooivorm tegen elkaar. Dat kan in binnen de club, maar ook tegen andere verenigingen. Er wordt gebruik gemaakt van eenduidige, begrijpelijk en kindvriendelijke spelregels. Er zijn geen scheidsrechters maar wel spelbegeleiders. Dit zijn veelal oudere spelers (vanaf B-jeugd) die de basiscursus scheidsrechter hebben gevolgd. Naast het waterpolo is FUN en bewegen in bredere zin belangrijk tijdens de toernooien. Dus integratie met anders sporten wordt aangemoedigd. Het is de bedoeling dat iedereen zich na afloop een winnaar voelt en met de borst vooruit het zwembad verlaat.
Talentontwikkeling binnen de verenigingen
Leden van waterpoloverenigingen trainen en spelen wedstrijden bij de vereniging. Het aantal trainingsuren is afhankelijk van het niveau van de vereniging en het beschikbare zwemwater voor de vereniging. Idealiter borgt de vereniging instroom van (voldoende) leden vanaf het zwemonderwijs. De grootste aantrekkingskracht is op kinderen in de leeftijd tot 11 jaar. Met gekwalificeerde trainers en door het bevorderen van de clubbinding blijven de kinderen in de jaren daaropvolgend actief binnen de club.
In het mini-polo (tot 11 jaar) wordt er gemengd gespeeld. Vanaf de D-groepen vindt (op langer termijn) de splitsing tussen jongens en meisjes plaats. Voor de vereniging is het belangrijk om al in de F- en E-leeftijd voldoende jongens en meisjes te werven om later volledige teams te kunnen vormen. Voor kinderen in de D-leeftijd die later met waterpolo in aanraking komen kan een gemengde competitie als instroom fungeren.
In de jaren erna blijft de club de basis voor de verdere talentontwikkeling. Kinderen die bij de eigen vereniging niet op het spelniveau kunnen spelen dat bij hen past, kunnen als gastspeler (voor de eigen leeftijdsklasse) aansluiten bij een hoger spelende vereniging, zonder de binding met de eigen club te verliezen. Slechts in uitzonderlijke gevallen is het verstandig de volledige overstap te maken naar een andere vereniging. Dit gaat altijd in goede samenspraak tussen de oude en de nieuwe vereniging.
Talentontwikkeling naast de verenigingen
Naast trainingen van de club, zijn er extra trainingsmomenten voor kinderen die meer willen trainen en op zoek zijn naar mogelijkheden om te ontdekken hoe ze goed ze kunnen worden als waterpolospeler. Daarvoor zijn onderstaande initiatieven.
Regionale waterpoloscholen (plus/minus 8-14 jaar)
Kinderen in de leeftijd 8 tot 14 jaar, die meer willen trainen, kunnen terecht bij de regionale waterpoloschool. Vanuit de regionale waterpoloschool wordt één of tweemaal per week extra getraind. Onder leiding van gekwalificeerde trainers kan er samen met andere kinderen, die dezelfde motivatie hebben, aandacht geschonken worden aan de ontwikkeling van de individuele waterpolovaardigheden.
Regionaal Trainingscentra Waterpolo (plus/minus 12-16 jaar)
Jongens en meisjes in de eerste vier leerjaren van de middelbare school die potentie hebben, zowel op waterpolo-gebied als de benodigde lifestyle willen opbrengen, kunnen geselecteerd worden voor een Regionaal Training Centrum (RTC). Het RTC traint drie tot vier keer per week in de ochtend, in combinatie met het onderwijs (vaak een Topsport Talent School). In de middagen of avonden wordt er bij de eigen club getraind. Op deze wijze volgen de talentvolle sporters een duaal programma met voldoende trainingsuren en mogelijkheid om in de eigen omgeving een schooldiploma te behalen of in ieder geval de eerste jaren van de opleiding.
De RTC’s hanteren de opzet van een onderbouw (jaar 1 en 2) en een bovenbouw (jaar 3 en 4) waarin gedifferentieerd wordt getraind volgens een landelijk programma onder auspiciën van de KNZB. Het RTC wordt vanuit NOC*NSF ondersteund door het CTO-netwerk met doorlopende leerlijnen op gebied van voeding, lifestyle en strength en conditioning trainingen. Jongens en meisjes werken bij het RTC gezamenlijk aan de ontwikkeling van de individuele vaardigheden.
Vanuit de huidige acht RTC’s komen geselecteerde talenten uit de bovenbouw een aantal keer per jaar bijeen voor een centrale trainingsdag. Tijdens deze trainingsdagen wordt samen getraind om te laten zien hoe de trainingsstof van het afgelopen blok is verwerkt. Ook is dit een dag voor de RTC-trainers om hun ervaringen te delen en afspraken te maken over het komende blok.
Waterpolo Academie (plus/minus 16-20 jaar)
De waterpolo Academie is de fulltime opleiding voor spelers en speelsters die in de leeftijd 16 tot 20 jaar de sprong willen maken om internationaal topspeler te worden. Onder verantwoordelijkheid van de hoofdcoaches mannen en vrouwen worden talentvolle spelers en speelsters uitgenodigd om deel te nemen aan het programma van de waterpolo academie (WPA). In het programma wordt studie, wonen en trainen optimaal gecombineerd. Verhuizen naar de WPA en wonen, studeren en trainen binnen één setting is de kracht van het WPA. De WPA voor jongens is in september 2018 gestart. De meisjes gaan in september 2020 van start in Eindhoven.
(Jong) Oranje programma’s
Van oudsher trainen we met Jong Oranje 3 en 4 centraal in Zeist. Vanwege de start van andere talentontwikkeling initiatieven gaan de Jong Oranje activiteiten voor de jongste leeftijdsgroepen wijzigen. Met Jong Oranje 3 en 4 jongens en meisjes gaan we stoppen met wekelijks trainen in Zeist. De tijdsinvestering (reizen) en impact op school en RTC-programma is groot. Deze jongens en meisjes worden wel uitgenodigd voor meerdaagse trainingsstages in of rondom vakanties. Dit worden intensieve, kwalitatief hoogstaande en leerzame trainingsstage in Nederland of buitenland.
Jong Oranje 1 en 2 meisjes en jongens 2 trainen wekelijks één of meerdere malen in Zeist. Wanneer in de toekomst een Waterpolo Academie voor meisjes van start gaat zullen de activiteiten voor deze meisjes teruggeschroefd worden in Zeist en meer in het teken gesteld worden van voorbereiding op EJK’s en WJK’s.
Het aantal EJK’s en WJK’s neemt de komende jaren toe. Zowel LEN als FINA hebben ambities in deze richting. De KNZB beoordeelt per toernooi of deelname zinvol en/of verantwoord is. Voor ieder (kwalificatie) toernooi wordt een passende centrale voorbereiding (op het toernooi zelf of de kwalificatie) en begeleidingsstaf vastgesteld.
De technisch directeur en de hoofdcoaches waterpolo mannen en vrouwen wijzen de staf aan voor de diverse internationale toernooien waar een vertegenwoordigend Nederlands team aan deelneemt. In de regel worden deze stafleden geworven onder de bondscoaches met RTC-trainers en clubcoaches in assisterende posities.
Om jonge waterpolotalenten te ondersteunen bij hun ontwikkeling zijn er verdeeld over het land verschillende door de KNZB erkende en ondersteunde Regionale Waterpolo Scholen (RWPS) en Regionale Trainingscentra (RTC).
De doelstelling van een RWPS is om de E- en D- jeugdspelers wekelijks een extra training in de regio aan te bieden ter aanvulling op de clubtrainingen. Op alle RWPS-locaties wordt gewerkt volgens het Meerjaren Opleidingsplan Waterpolo (MOW). Het MOW is opgesteld door de talentcoaches van de KNZB. De RWPS-activiteiten vormen hiermee samen met het trainingsaanbod van clubs, de eerste stapjes in talentscouting binnen het waterpolo.
Leerlijn MeerjarenOpleidingsplanWaterpolo
Alle RWPS-en en RTC's werken, net als de nationale jeugdselecties, conform het meerjaren opleidingsplan waterpolo. Hiertoe worden alle trainers van de waterpoloscholen en de regionale trainingscentra opgeleid en bijgeschoold door oud-bondscoach Paul Metz hiermee wordt geborgd dat door het hele land op een gelijke wijze training wordt gegeven.
Alle RWPS-en en RTC’s kunnen hierbij gebruik maken van SuperCoachOnline, een software programma dat de trainers ondersteunt bij het samenstellen van op de leeftijdsgroep en speelniveau afgestemde trainingen. De KNZB heeft hiertoe een partnership gesloten met Paul Metz en met SuperCoachOnline. (zie ook dit artikel). Voor meer informatie hierover kan contact worden opgenomen via de mail waterpolo@knzb.nl
RTC’s zijn bedoeld voor scholieren in de onderbouw van de middelbare school. In een RTC wordt ten minste driemaal per week een volwaardige training aangeboden. Trainen bij een RTC kan op uitnodiging en vindt plaats naast de reguliere trainingen bij de club. Het totaal aan trainingsuren per sporter voldoet hiermee aan de eisen uit het MOW. Een RTC is bedoeld voor spelers in de leeftijd van 12-16 jaar met aantoonbaar talent en de benodigde ambitie om een echte topspeler te worden.
Alle RWPS-en zijn zelfstandige stichtingen die volgens de door de KNZB opgestelde richtlijnen opereren.
Alle RTC 's zijn zelfstandige stichtingen die volgens de door NOCNSF en de KNZB opgestelde richtlijnen opereren.
De KNZB gecertificeerde RTC’s zijn:
- RTC Leiden
- RTC Den Haag
- RTC Dordrecht
- RTC Zwolle
- RTC Groningen
- RTC Zaandam
- RTC Eindhoven
- RTC Utrecht
De per 1 juli 2017 gecertificeerde RWPS-organisaties en locaties zijn:
- RWPS Noord
Locaties: Groningen, Meppel, Heerenveen
- RWPS Oost
Locaties: Ede, Arnhem, Barneveld, Nijverdal, Zwolle
- RWPS Zuid
Locaties: Eindhoven, Roosendaal, Oss
- RWPS West
Locaties: Den Haag, Dordrecht,
- RWPS Midwest
Locatie: Hoofddorp, Krommenie +
Amersfoort en Utrecht voor informatie: rwpsmidden@gmail.com
Spelers, speelsters en verenigingen die belangstelling hebben voor deelname aan de activiteiten van bovenstaande organisaties, kunnen meer informatie verkrijgen via de diverse websites.
Bulletin: Update talentontwikkeling waterpolo